پته کرمان، گنجی از رنج ها در تار و پودی از عشق
به گزارش تور بالی اندونزی، پته دوزی ساخته ای است رنگارنگ به دست هنرمندان کرمان، نوعی سوزن دوزی اصیل و سنتی است که تمام یا بخشی از پارچه با کوک بخیه و نخ های رنگین پوشیده می شود. به پارچه ای که روی آن دوخت انجام می شود عریض می گویند که جنس آن پشمی ضخیم است و نخ های رنگارنگ هم ریس نام دارند. در ادامه این گزارش با فردی آشنا می شویم که عمر خود را در این راه سپری کرده است بانوی کارآفرینی که از دغدغه سطحی و مادی فراتر رفته و سکونت گاه خود را به موزه ای بی بدیل از پته تبدیل کرده است.
جایگاه پته کرمان
پته کرمان از نظر ظرافت و رنگ بندی به عنوان زیباترین و ارزشمندترین سوزن دوزی در جهان مطرح است. صدها بار سوزن با سرپنجه هنرمند یک بانوی کرمانی بر روی شال زده می شود تا با نخ هایی به رنگ عنابی، مشکی، سبز روشن و تیره، زرد، نارنجی، قرمز، آبی روشن و تیره، سبز ماشی و لاکی، بُته جقه ای، ترنج و پیچک ترنجی، سروچه ای و یا نقش حیوان و گُلی بر روی پارچه پدیدار شود و زیباترین سوزن دوزی جهان خلق شود. اما این زیبا ترین سوزن دوزی جهان تا چه حد توانسته جای خود را در بازار جهانی باز کند و سهم صادرات این محصول چقدر است، آیا توانسته همچون قالی، تبدیل به هنری کاربردی شود و به عنصر زیبایی بخش خانه های جهانیان تبدیل شود. میترا تعیین زاده از جمله افرادی است که برای معرفی این هنر به جهانیان تلاش های بسکمک کرده و به جاهای مختلفی از کره زمین سفر کرده تا آنها را با این هنر آشنا کند، خانه او اکنون میزبان بسکمک از گردشگران خارجی است که این هنر ارزشمند را از کرمان تهیه و به کشور خود می برند.
پته با چه مسائلی دسته و پنجه نرم می کند
امروزه نقش این هنر ارزشمند در خانه کرمانی ها کم رنگ شده است. پته راستا پر فراز و نشیبی همچون قالی اصیل کرمان را سپری می کند، به گونه ای که دیگر کمتر خانه ای را می بینیم که میزبان این هنر باشد و جای آن را محصولات و تزیینات ماشینی و سطحی پرکرده است. هر هنر برای ماندگاری به مخاطبانش نیاز دارد، وقتی تقاضای یک محصول پایین بیاید دیگر نمی شود به رونق آن امیدوار بود زیرا اقتصاد و معشیت بافندگانش به آن بستگی دارد؛ تعیین زاده که افراد زیادی را برای دوختن این محصول گرد هم آورده، در این باره می گوید: تعداد بافنده های ما بسیار کم شده است و تنها افراد معدودی در این هنر باقی مانده اند.
مشکل دیگری که پته با آن روبروست، دوزندگان آموزش ندیده و غیر بومی این هنر است در حال حاضر به علت نیروی کار ارزان با دستمزدهای بسیار پایین دوخت پته، دوزنده های با مهارت و قدیمی از صحنه کنار رفته و دوزندگان دیگر که تبحر چندانی در زمینه بافت پته ندارند، وارد حوزه طراحی و بافت پته شده اند و به همین دلیل کیفیت پته بسیار پایین آمده است و این پته بی کیفیت نمی تواند از استقبال خوبی در بازارهای داخلی و بین المللی برخوردار باشد.
کاظم حسین زاده معاون صنایع دستی کرمان درباره مسائل این هنر می گوید: از مهم ترین مسائل هنر پته دوزی افزایش قیمت مواد اولیه، پایین بودن قدرت خرید مردم، نبود بسته بندی مناسب برای فروش و صادرات و همچنین عدم برند سازی و تجاری سازی این محصول سنتی است.
پته و نوآوری
پته روزگاری است از نوآوری فاصله گرفته و این مهم رغبت نسل جوان را برای فعالیت در این زمینه پایین آورده است؛ تعیین زاده از بانوان فعال در زمینه پته در این باره می گوید: جوانان از رنگ های قرمز و سفید و طرح های قدیم پته خسته شده اند و این امر دیدگاه آن ها را نسبت به این هنر تغییر داده و کمتر به آن تمایل دارند. او در ادامه اشاره می کند با تغییر رویکرد در این زمینه و روی آوردن به رنگ های جدید همراه با طرح های اصیل، جوانان به این هنر علاقه مند شدند و اکنون بیشتر مشتریان این هنر را جوانان تشکیل می دهند.
گرانی پته
پته ها این روزها به عنوان کالای لوکس و تجملاتی شناخته می شوند این کالا که روزگاری مهمان خانه های نوعروسان بود اکنون با قیمت های بالا به افراد مختلف عرضه می شود و این امر راز ماندگاری پته را پایین آورده است، پته ها به داخل گنجینه ها رفتند و از اقلام دکوری منازل شدند. هر چند نباید نادیده گرفت که هزینه بالای مواد اولیه و هزینه های جانبی دوزندگان بر این امر تاثیرگذار است.
حسین زاده در این رابطه می گوید: با توجه به شرایط موجود بازارهای داخلی، شرایط فروش آثار صنایع دستی به خصوص هنر پته دوزی که قیمت تمام شده آن افزایش یافته و قدرت خرید مردم نیز کاهش یافته با چالش روبرو شده است
کارآفرینی و پته
هر پته می تواند اثری باشد که چندین نفر را به کار مشغول کند و از بعد اقتصادی مولد باشد، از دوزنده گرفته تا طراح؛ تولید کننده نخ و شال پته که فرایند متنوعی از مشاغل را از بازار تولید تا عرضه را در برمی گیرد، این امر نشان می دهد که در شرایط کنونی اقتصادی کشورمان باید این امر را جدی بگیریم؛ در همین رابطه تعیین زاده از کارآفرینی موثر در این عرصه سخن می گوید: من اکنون بیست دوزنده دارم و تمام این افراد از اقشار ضعیف جامعه هستند و این امر توانسته به این افراد کمک زیادی بکند، زیرا آن ها بانوان سرپرست خانواده هستند که شرایط اشتغال شان در جامعه مطلوب نیست.
قطعه ای از وجود هنرمند
هر اثر پته هنری است که با عشق و وجود هنرمند درآمیخته شده است، تمام هنرمندان این عرصه پته را جزوی از وجودشان می دانند، تعیین زاده می گوید: هر قطعه پته قسمتی از وجود من است که با بیرون رفتنشان قسمتی از وجود من می رود. برای خلق هر پته ساعت ها وقت گذاشتم و روی هر قطعه هنرم را ارزانی کردم، برای این کار ارزش قائلم، من معتقدم برای هنر نباید قیمت گذاشت.
آینده پته
پته در شرایط حاضر آینده ای ناتعیین دارد و بهبود اوضاع آن به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ حسین زاده در این رابطه می گوید: معرفی هنر پته دوزی از طریق چاپ کتاب دو زبانه، تهیه کلیپ و کاتالوگ و نمایشگاه های ملی و بین المللی صنایع دستی انجام می شود که امیدواریم بتوانیم از این طریق در رسیدن به اهداف معاونت صنایع دستی برای معرفی هر چه بیشتر این هنر اصیل و بومی استان کرمان کمکی کرده باشیم.
منبع: گردشبان