تصاویر ام آر آی تأثیر صفحات نمایش را بر رشدنیافتگی مغز بچه ها نشان می دهد - تور بالی اندونزی

در دهه های اخیر استفادۀ نورسیده ها، نوپا ها و بچه هایی که پیش از سنین مدرسه هستند، از صفحات نمایش، به حد انفجار رسیده است؛ و کارشناسان نسبت به اثرات مخربِ روبرو زودهنگام بچه ها با تلویزیون، تبلت و تلفن های هوشمند در دورانی که سریعترین و بیشترین رشد مغزی رخ می دهد، همیشه ابراز نگرانی نموده اند.

به گزارش خبرنگاران به نقل از سی ان ان، اکنون پژوهش جدیدی که با اسکن مغز بچه ها بین سنین 3 تا 5 سال اجرا شده است، به این نتیجه رسیده است که افرادی که بیشتر از مدت زمانِ توصیه شدۀ یکساعت در روز و بدون نظارت والدین در معرض صفحات نمایش قرار می گیرند، رشد کمتری را در ماده سفید مغز - منطقه ای که برای پیشرفت زبان، باسوادی و مهارت های شناختی، ضروری است - نشان می دهند.

این پژوهش نشان می دهد استفاده بیش از اندازه از صفحات نمایش با رشدِ اندکِ نواحی ماده سفید (که در عکس ها به رنگ آبی نشان داده شده است) در سراسر مغز مرتبط است.

نویسنده اصلی این پژوهش، دکتر جان هیوتون، متخصص بچه ها و محقق کلینیکی در بیمارستان سینسیناتی آمریکا، می گوید: این نخستین مطالعه ای است که ارتباط بین روبرو زیاد با صفحات نمایش و کاهش اندازه ساختار مغز و مهارت های بچه هاِ پیش از سنین مدرسه را نشان می دهد.

این یافته بسیار مهم است، زیرا مغز در 5 سال نخست زندگی سریعترین رشد خود را دارد. در این دوران مغز بیشترین خاصیت پلاستیکی را دارد و همه چیز را به خود جذب می نماید؛ و اتصالات قوی که در تمام زندگی فرد پایدار خواهد ماند، در این دوران شکل می گیرد.

صفحات نمایش همه جا بچه ها را دنبال می نمایند

مطالعات نشان می دهند تماشای بیش از حد صفحات نمایش با ناتوانی بچه ها در تمرکز و شفاف اندیشی مرتبط است و عادات بد غذایی و مسائل رفتاری را در آن ها افزایش می دهد. مطالعات همچنین ارتباط بینِ روبروِ بیش از حد با صفحات نمایش و دیر زبان باز کردن، بدخوابی، ضعف در عملکرد های اجرایی و کاهشِ ارتباطات والد-فرزندی را نشان می دهند.

هیوتون همچنین می گوید: تعیین شده بچه هایی که بیشترین زمان را در مقابل صفحات نمایش می گذرانند، آن هایی هستند که خانواده هایشان بیشترین زمان را به این فعالیت اختصاص می دهند. بچه هایی که 5 ساعت در روز به صفحات نمایش خیره می شوند، به احتمال زیاد در خانواده هایی متولد شده اند که در آن والدین 10 ساعت در روز را در مقابل صفحات نمایش می گذارانند. قاعدتاً این افراد هیچ زمانی برای گذراندن با یکدیگر ندارند.

هیوتون شرح می دهد: قابل حمل بودنِ صفحاتِ نمایشِ امروزی به آن ها اجازه می دهد همه جا بچه ها را دنبال نمایند، بچه ها این صفحات را با خود به تختخواب می برند، هنگام صرف غذا آن ها را کنار خود دارند و آن ها را به داخل خودرو و پارک های بازی می برند.

آنچه بیش از همه نگرانی کارشناسان را برانگیخته، روبرو بچه ها در سنین بسیار پایین با صفحات نمایش است.

هیوتون، که تعداد زیادی مطالعه درباره تفاوت آم آر آی مغزی بچه هایی که کتاب می خوانند با بچه هایی که در معرض صفحات نمایش هستند، انجام داده است، می گوید: در حدود 90 درصد از بچه ها تا قبل از سن یکسالگی از این صفحات استفاده می نمایند. ما مطالعاتی انجام داده ایم که نشان می دهند بچه ها در سنین 2 تا 3 ماهگی استفاده از صفحات نمایش را شروع نموده اند.

ماده خاکستری نامنظم

در این تحقیق نوع خاصی از ام آر آی، به نام تصویربرداریِ دیفیوژن تنسور، استفاده شد تا دانشمندان به یاری آن مغزِ 47 کودک (27 دختر و 20 پسر) که از سلامت مغزی برخوردار بودند و هنوز به مهد کودک نمی رفتند را آزمایش نمایند.

ام آر آیِ دیفیوژن تنسور به دانشمندان این امکان را می دهد تا به خوبی بتوانند به ماده سفید مغز را - که مسئول نظم دهی به ارتباطات بین بخش های مختلف ماده خاکستریِ مغز است - نگاه نمایند.

بیشترین تعداد سلول های مغزی در بخش ماده خاکستری مغز است که به بدن می گوید چه کاری انجام دهد. ماده سفید مغز از فیبر هایی تشکیل شده که در دسته بندی هایی به نام منطقه (تِرَکتس) توزیع شده اند و ارتباطات بین سلول های مغزی و مابقی سیستم عصبی را فراهم می نمایند.

هیوتون شرح می دهد: فکر کنید ماده سفید نقش کابل ها را ایفا می نمایند، نوعی خطوط تلفن که بخش های مختلف مغز را به هم مرتبط می نمایند تا این بخش های مختلف مغزی بتواند با یکدیگر صحبت نمایند. اگر این کابل ها رشد ننمایند، می توانند سرعتِ پرادز ش های مغزی را کاهش دهند؛ به عبارت دیگر؛ مطالعات نشان می دهند که خواندن، قضاوت کردن یا یادگیری و تمرین آلاتِ موسیقی باعث منظم شدن و ارتقاء ساختار ماده سفید مغز می گردد.

قبل از انجام ام آر آی از بچه ها آزمون های شناختی گرفته شد و همزمان از والدین خواسته شد در یک سیستم جدید امتیاز دهی که توسط آموزشگاه متخصصان کودک آمریکا تهیه شده است، تعداد ساعاتی را که در مقابل صفحات نمایش می گذارند، ثبت نمایند.

در این آزمون مواردی از قبیل: میزانِ دسترسی (هنگام صرف غذا، در خودرو یا وقتی در فروشگاه در صف ایستاده اند؟)، تعداد دفعات دسترسی (از چه سنی، چه تعداد ساعت در روز، در تختخواب؟)، محتوا (خودشان انتخاب می نمایند؟ محتوای حاوی بزن بزن، موسیقی و آواز یا آموزشی را انتخاب می نمایند؟) و تعاملِ گفت و گویی (آیا کودک به تنهایی تماشا می نماید یا والد با او درباره محتوا صحبت می نمایند؟) اندازه گیری شد.

• کم خوابی و بی تحرکی مضرتر از استفاده از رسانه های اجتماعی

• بدن انسان فراتر از یک ماشینِ پیشرفته

• چطور به فرزندان یاری کنیم در مدرسه پیروز باشند؟

• آیا می توان افکار را خواند؟

• عدد دانباری چیست؟

نتایج نشان داد ماده سفید مغز در سراسرِ مغزِ بچه هایی که بیشتر از میزانِ توصیه شدۀ آموزشگاه متخصصان بچه ها آمریکا - بیش از یکساعت در روز بدون تعامل با والدین - از صفحات نمایش استفاده نموده بودند، بی نظم تر و رشد نیافته تر بود. هیوتون شرح می دهد: میانگین تماشای صفحات نمایش در این بچه ها فقط کمی بیشتر از 2 ساعت در روز بود.

علاوه بر آن، مناطقِ (ترکتس) ماده سفید که مسئول عملکرد های اجرایی بودند (مناطقی که در عکس آبی شده است) نیز بسیار بی نظم و رشدنیافته بودند. این ها مناطقی هستند که ما می دانیم در مهارت های زبانی و سوادآموزی دخالت دارند. این مناطق در بچه هایی که بیشتر در معرض صفحات نمایش بودند، به نسبت زیادی رشد نیافته تر بود. بنابراین، تصاویر ام آر آی با آزمون شناختی ای که از بچه ها گرفته شد، نتایج مشابهی داشت.

نورون هایی که با هم آتش می نمایند، بهم وصلند

متخصص بچه ها، دکتر جنی رادِسکی درباره این تحقیق نوشته است: یافته های این پژوهش بسیار جالب، اما بسیار، بسیار ابتدایی است. رادسکی که در این پژوهش مشارکت نداشته است، نویسنده اصلی راهنمای استفاده از صفحان نمایش توسط بچه ها و نوجوانان 2016 است که توسط آموزشگاه متخصصان کودک آمریکا منتشر شد.

او می گوید: ما می دانیم تجربه های اولیه رشد مغزی را شکل می دهد و رسانه یکی از این تجربه هاست. اما بسیار مهم است والدین بدانند این نتایج نشان نمی دهند که استفاده زیاد از رسانه باعثِ آسیب مغزی می گردد.

هیوتون با این نظر موافق است و می گوید: موضوع این نیست که تماشای صفحات نمایش باعث آسیب رسیدن به ماده سفید مغز می گردد؛ بلکه موضوع این است که تماشای صفحات نمایش فعالیتی منفعل برای رشد مغزی است.

او می گوید: صرفِ وقت برای تماشای صفحات نمایش کودک را از تجربه های دیگری که می تواند شبکه مغزی او را قوی تر نمایند باز می دارد.

نخستین سال های زندگی باید صرفِ ارتقاء تعاملات انسانی گردد که فعالیت هایی مانند صحبت کردن، تعاملات اجتماعی و بازی با مراقبین موردِ علاقه کودک را شامل می گردد و به تفکر، حل مسئله و سایر مهارت های اجرایی در بچه ها یاری می نماید.

هیوتون می گوید: یک نقل قولِ معروف در علم مغز هست که می گوید: نورون هایی که با هم شلیک می نمایند بهم وصل هستند؛ به این معنی که هرچه بیشتر هر چیزی را تمرین کنید، این چیز بیشتر باعث ایجاد نظم در اتصالات مغزی شما می گردد.

مهارت های کمتر

علاوه بر نتایجی که از تصاویر ام آر آی حاصل شد، نتایج به دست آمده از آزمون های شناختی نشان داد: تماشای بیش از حد صفحات نمایش به طرز چشمگیری با مهارت های ضعیف تر سواد آموزی و توانایی زبانی مرتبط است. این آزمون ها که بروی 47 کودک انجام شد، همچنین نشان داد: افزایش استفاده از صفحات نمایش با کاهش توانایی بچه ها در نام بردنِ سریعِ اشیاء مرتبط است.

هیوتون گفت: به یاد داشته باشید که تمامی این موارد نسبی است. تحقیقات کلینیکی بیشتری ضروری است تا به نتایج دقیق تر دسترسی پیدا کنیم. با این حال، امکان دارد با گذر زمان، به اثرات آن افزوده گردد. ما می دانیم عقب ماندن در سنین کودکی باعث می گردد شکاف بین فرد با همسالانش در سنین بزرگسالی به شکلی تصاعدی افزایش یابد؛ بنابراین شاید بتوان این را نیز نتیجه گیری کرد که بچه هایی که با ساختار های مغزی کمتر توسعه یافته زندگی را شروع می نمایند، کمتر تعامل برقرار می نمایند و مهارت کتابخوانی را دیرتر در مدرسه به دست می آورند.

رادسکی می گوید باید دید آیا نتایج این پژوهش در سایر جمعیت ها هم تکرار می گردد یا خیر.

او می گوید: محققان و متخصصین بچه ها باید این پژوهش را به عنوان نقطه شروع پژوهش های آینده در نظر بگیرند. عوامل بسیار زیاد دیگر در خانه و خانواده می توانند بر رشد مغزی کودک تأثیر بگذارند - عواملی مانند استرس، سلامت روانی والدین، تجربه بازی کردن، روبرو با زبان - و هیچ یک از این موارد در این پژوهش در نظر گرفته نشده است.

والدین چه کاری می توانند انجام دهند

رادسکی می گوید: خیلی فشارآور است که فکر کنیم هر کاری به عنوان والد انجام می دهیم می تواند بر رشد مغزی بچه ها اثر بگذارد، اما همچنین مهم است این را به مثابه یک فرصت در نظر بگیریم.

روابط والد-فرزندی ای وجود دارد که ما می دانیم باعث پیشرفت کودک می گردد، از قبیل: کتابخوانی، آواز خواندن، برقراری ارتباط عاطفی، خلاقیت یا حتی فقط با هم قدم زدن یا اینکه در طی ساعات شلوغ روز بعضی ساعات را به خندیدنِ با هم اختصاص دادن.

آموزشگاه متخصصان بچه ها آمریکا ابزار هایی برای محاسبه زمانی که کودک شما وقت صرف رسانه می نماید؛ و برنامه ای رسانه ای برای خانواده ها دارد. راهنما های ابتدایی شامل موارد زیر است:

نورسیده ها

هیچ کودکی زیر سن 18 ماه نباید در معرض صفحات نمایش قرار بگیرد، مگر آنکه بخواهد از این صفحات نمایش برای صحبت کردن با دوستان یا اعضای خانواده استفاده کند. بچه ها در این سن احتیاج دارند با مراقبین و محیط خود تعامل برقرار نمایند و رسانه نباید به مثابه پرستار کودک درنظر گرفته گردد. درحقیقت، یک مطالعه نشان داد که حتی داشتنِ تلویزیون در اتاقی که کودک یا نوپا در آن است، بر توانایی بازی کردن و برقراری تعامل با دیگران توسط کودک اثر منفی می گذارد.

بچه ها نوپا

کودک تا زمانیکه به سن 2 سالگی می رسد، کلماتی را از ویدیو ها و صفحات تعاملی لمسی یاد می گیرد. عامل اصلی در افزایش توانایی کودک در یادگیری از این ویدیوها، این است که والدین محتوا را برای کودک خود تکرار نمایند. در واقع والد باید در هنگام استفاده کودک از صفحات لمسی حضور داشته و همراه کودک محتوا را تماشا کند.

سنین پیش از مدرسه

بچه ها در بین سنین 3 تا 5 سال می توانند از تماشای برنامه های با کیفیت تلویزیونی منفعت کسب نمایند. یک نمایش تلویزیونی که به خوبی طراحی شده باشد می تواند توانایی های شناختی کودک را ارتقاء دهد، به او کلمات جدید بیاموزد و بر رشد اجتماعی او تأثیر بگذارد.

اما آموزشگاه متخصصان بچه ها آمریکا هشدار می دهد که اپلیکیشن های آموزشی که در بازار وجود دارند با مشورت متخصصان رشد کودک تهیه نشده و می توانند با دور کردن کودک از بازی کردن با مراقبین و سایر بچه ها، بر او اثر منفی بگذارند؛ و درست مانند نوپایان، بچه ها در سنین قبل از مدرسه نیز اگر با حضور والدین یا مراقبین نمایش ها را تماشا نمایند، بهتر می آموزند.

منبع: CNN

مترجم خبرنگاران: عاطفه رضوان نیا