معرفی کتاب: اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی در جنوب جهانی: مجموعه دولت-سوداگری-رسانه - تور بالی اندونزی

این کتاب توسط دکتر محمدرضا سعیدآبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و محمود جوادی، کاندیدای دکترای مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران ترجمه شده و از سوی انتشارات علمی و فرهنگی مجد در بهار 1399 انتشار یافته و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

تمرکز جغرافیایی این اثر پژوهشی بر جنوب جهانی بر جذابیت و غنای محتوایی مجلد افزوده است، زیرا که مسئله توسعه و متعاقب آن، توسعه نیافتگی، اختصاص به کشورهایی دارد که در محور جنوب قرار دارند و جغرافیا و انواع سرمایه این کشورها در خدمت توسعه یافتگی محور شمال (شمال جهانی) بوده است.

استدلال اصلی نویسندگان کتاب که خود را مجزا از جنوب جهانی نمی دانند، این است که به رغم حضور قدرت های نوظهور و اشکال جدید کمک های توسعه ای، تجارت و سرمایه گذاری، رویه های اقتصادسیاسی کماکان از نظام های تثبیت­یافته انباشت ثروت که به ضرر جنوب جهانی است، حمایت می کنند. در واقع، پیام این کتاب به کشورهای درحال توسعه این است که مجموعه ای از کنشگری های دولتی، کسب و کار سوداگری و قدرت رسانه ای می تواند منتج به توسعه انسانی شود، اما این توسعه با محدودیت ها یی نیز رو به رو است.

آنچه می توان خروجی و یافته اصلی تحلیل کمّی و استدلال های این اثر دانست، ناظر بر این گزاره است که کمک و سرمایه گذاری مستقیم خارجی باید با دیده تردید نگریسته شود و اینکه جنوب جهانی نباید این سرمایه گذاری ها را بصورت اتوماتیک به عنوان پیشران های توسعه خود درنظر گیرد.

به دیگر سخن، یکی از یافته های کلیدی مجلد حاضر این است که هیچ جهت میانبری به سوی توسعه وجود ندارد. توسعه باید فرایندی فراگیر، افزایشی و توانمندساز باشد. ورودی های اقتصادی شاید تسکین کوتاه مدتی به همراه داشته باشد، اما اگر مجموعه دولت-سوداگری-رسانه در سطح کشوری قابلیت های انسانی را بهبود نبخشد و درعین حال، بر محدودیت های ناشی از عناصر فضایی-زمانی تثبیت­یافته غلبه نکند، این ورودی های اقتصادی که غالبا از سمت شمال جهانی و قدرت های نوظهور جاری می شود، بعید است به توسعه انسانی تبدیل شود.

کتاب حاضر در 10 فصل به تبیین آنچه به اختصار در سطور فوق اشاره شده، پرداخته است. این کتاب مجموعه دولت-سوداگری-رسانه را به منزله چارچوبی تحلیلی برای درک اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی در جنوب جهانی معرفی می نماید. مباحث توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی برای دهه ها است که مورد توجه جوامع علمی و اجرایی در ایران قرار گرفته است و بر همین اساس، مجلدات بسکمک تالیف یا ترجمه شده است. با این حال، انگیزه اصلی درترجمه این اثر رویکرد و چارچوب بدیعی است که بن مایه این کتاب را تشکیل داده است.

امید است که ترجمه این اثر پژوهشی و به روز که دربرگیرنده چارچوب مفهومی و نظری جدیدی است، سرآغاز نگارش آثاری شود که نه تنها به نقد و بررسی ایده این کتاب می پردازند، بلکه بتوانند به سمت تدوین الگویی بومی و ملی از توسعه یافتگی قدم بردارند.

2121