یادداشت، آیا اروپا پیغام روشنی از گام چهارم ایران گرفته است؟ - تور بالی اندونزی

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگاران، با گذشت چند روز از گام چهارم ایران در کاهش تعهدات برجامی، مواضع اروپایی ها نسبت به این موضوع ترکیبی از نگرانی و ابهام بوده است. واکنش های اولیه اروپایی ها حکایت از این داشت که این اقدام ایران در تناقض با توافق هسته ای بوده است و اینکه تهران باید به این توافق پایبند باشد.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا امروز پیش از نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا گفت که موضوع برجام در این نشست مورد بحث و آنالیز قرار خواهد گرفت. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان اخیرا در این خصوص گفت که اروپا در زمینه نحوه واکنش به اقدام اخیر ایران به تصمیم نهایی نرسیده است.

در این میان فرانسوی ها دوباره پلیس بد شده و موضع تندی را اتخاذ نموده اند. امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه که چندی پیش در نقش میانجی بین ایران و آمریکا مذاکراتی را آغاز کرد، این بار سخن از اعمال فشار بر تهران به دلیل تحولات اخیر به میان آورده است. اظهارات ماکرون به گونه ای است که اروپا را در قضیه عدم پایبندی به تعهدات برجامی به کنار کشیده، و آمریکا و ایران را به یک اندازه مقصر و مسئول شرایط فعلی قلمداد نموده است. او حل این وضعیت را به تصمیم گیری ایران و آمریکا منوط نموده است.

وزیر خارجه انگلیس هم در واکنش به گاه چهارم ایران ابراز نگرانی نموده و آن را برای امنیت ملی کشورش خطرناک عنوان نموده است. اظهار نظرهای متفاوت مقامات اروپایی نشان از آن دارد که در داخل قاره سبز در مورد نوع واکنش به گام چهارم ایران اختلاف نظر وجود دارد و هنوز طرف های مختلف به اجماع نرسیده اند. عده ای مانند فرانسه و انگلیس، بجای حل مسئله، به دنبال فشار بیشتر بر ایران و پاک کردن صورت مسئله هستند. عده ای هم مانند آلمان و مقامات فعلی اتحادیه بیم آن دارند که فشار بیشتر بر ایران، توافق را بیش از پیش بی جان نموده و برجام را از کما به مرحله مرگ برساند. به همین دلیل با گذشت چندین روز هنوز نشانه روشنی از کیفیت واکنش اتحادیه اروپا هنوز مخابره نشده است.

اینکه اروپا در تصمیم نهایی خود متمرکز بر فشار بیشتر بر ایران، یا بلاتکلیفی و حتی انفعال در این زمینه گردد، در نهایت نتیجه آن برای ایران یکسان است. هیچکدام از این حالت ها نفعی برای ایران نخواهد داشت. در ضمن با تحریم های آمریکا، سخن از فشار یا تحریم جدید اروپا چندان معنا و مفهومی ندارد و بیشتر می تواند جنبه نمادین داشته باشد.

فراموش نکنیم که بعد از خروج آمریکا از توافق هسته ای، ایران به اعضای باقیمانده برجام از جمله اروپایی ها حدود یکسال فرصت داد تا کمبودها را جبران نمایند. اروپایی ها هم با اعتراف به مسائل ناشی از خروج برجام توسط آمریکا، 11 تعهد به ایران دادند. اما هیچ وقت به آن عمل نکردند. با لبریز شدن کاسه صبر تهران، نوبت به کاهش تعهدات هسته ای ایران منطبق بر بندهای 26 و 36 برجام رسید. ایران گام های دوماهه ای را تعریف کرد تا به اروپا فرصت جبران مافات کند. اروپایی ها مثل یکسال گذشته، هر بار وعده های نسیه دادند تا ایران را از کاهش تعهدات منصرف نمایند. اما فلسفه و ماهیت گام های ایران مبتی بر تنظیم رفتار طرف مقابل و بازگرداندن آنها به تعهدات برجامی شان بود. یعنی قرار بر این شد که ایران با برداشتن گام های برگشت پذیر سعی کردن طرف مقابل را به تعهداتش پایبند کند. به همین دلیل بود که کیفیت بعضی گام ها تا حدودی ملایم تر و بر اساس حسن نیت بود. اما با گذشت یکسال و چهار گام، هنوز هیچ اثری از جدیت اروپا در عمل به تعهدات برجامی اش نیست. بلکه بالعکس روز به روز اوضاع تغییر نموده و به مرور جای شاکی و متهم تغییر می نماید.

اینکه گام های ایران برای برگرداندن اروپا به تعهداتش در توافق هسته ای تا کنون موثر و کارآمد نبوده است، چندین پیغام و نتیجه راهبردی را پیش رو می گذارد. اگر طرف مقابل مواضعش را تنظیم و ترمیم نمی نماید، بایستی مشابه رفتار خودش راهبرد فشار متقابل را در پیش گرفت. چنین تغییری می تواند کیفیت گام های بعدی را تحت تاثیر قرار دهد. این حتی می تواند شامل کابوس غرب در زمینه بازرسی ها و ان پی تی باشد. علاوه بر این، ایران می تواند گام های قبلی خود را با کیفیتی جدید پیگیری کند. آن موقع خواهد بود که غرب نیز فشار جدی تری را در زمینه هسته ای احساس خواهد نمود. و این می تواند دستاوردهای راهبردی خود را داشته باشد.

نویسنده: بیژن عباسوند، کارشناس مسائل بین الملل